بعد از سفر علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به عراق و لبنان در هفته گذشته ٬ حالا مشخص شده مهمترین هدف از این سفر اعلام رسمی حمایت همه جانبه ایران از نیروهای بسیج مردمی دراین کشوها ست . گروههایی که جمهوری اسلامی ایران انها را ستونهای مقاومت اسلامی در خاورمیانه می نامد. این گروهها در سال گذشته با اقدامات تروریستی اسراییل ٬ اسیب های جبران ناپذیری متحمل شدند . جمهوری اسلامی معتقد است ضربه به نیروهای نیابتی ایران در منطقه مقدمه حمله ۱۳جوون به ایران بود .
بعد از انکه درلبنان دولت خواستار خلع سلاح حزب الله شد جمهوری اسلامی بااعلام اینکه قصد دخالت در امور داخلی لبنان را ندارد اما مشخص است که با این تصمیم مخالف است و علی لاریجانی برای گفتن همین موضع به بیروت سفر کرد. تهران می گوید خلع سلاح حزب الله مانع از تجاوز مجدد اسراییل به لبنان نخواهد شد و حتی نبود نیروی مقاومت حزب الله دست اسراییل را برای اقدامات علیه لبنان باز خواهد گذاشت اما ظاهرا این نظر ایران چندان موافق رای و نظر مقامات لبنانی نیست . دولت لبنان با وساطت امریکا و نماینده ویژه ترامپ در امور لبنان ضمانت هایی دریافت کرده که در صورت خلع سلاح حزب الله اسراییل نه تنها به لبنان حمله نخواهد کرد بلکه مناطق اشغالی جنوب این کشور را نیز تخلیه خواهد کرد. هنوز حزب الله با طرح دولت لبنان موافقت نکرده و همین مساله نگرانی ها از وقوع یک جنگ داخلی مجدد را در لبنان افزایش داده است .
اما همین مساله اما به شکل معکوس درعراق در حال اجرا و پیاده سازی است . بعد ازانکه اخبار ضد و نقیضی از فشار امریکا به دولت عراق مبنی بر ضرورت انحلال حشد الشعبی منتشر شد ٬ جمهوری اسلامی نگران شده که مبادا یکی دیگر از نیروهای مهم هم پیمان خود -مستقر در کشور همسایه غربی خود- را از دست بدهد از همین روی پارلمان عراق دست به اقدام پیش دستانه ای زده است .
گفتنی حشد مردمی درعراق نقش تعیینکنندهای درشکست داعش از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ ایفا کرد ومحبوبیت قابل توجهی درمیان بخشهایی از مردم عراق دارد. اما اخیرا مخالفان حشد بویژه کردها و اهل سنت عراق مدعی هستند که با کاهش تهدید تروریستی داعش، وجود حشد ضرورتی ندارد اما تحولات اخیر در منطقه بویژه روی کار آمدن گروههای تکفیری در سوریه و فعال شدن باقیماندهها و زندانیان آزاد شده داعش و سایر شبه نظامیان مرتبط با این گروهها ٬ مجدداً تهدیدات برای ثبات و امنیت عراق بازگشته و موافقان حفظ حشد در این مجادلات دست برتر را پیدا کرده اند . بر همین اساس پارلمان عراق می خواهد با تصویب قانونی٬ سازمان حشد الشعبی را در ساختار رسمی نیروهای مسلح این کشور تثبیت و از حمایتهای قانونی برخوردار سازد.
در صورت تصویبب این قانون٬ بسیج مردمی عراق فراتر از قانون کلی و کوتاه مصوب سال ۲۰۱۶ از حمایت های قانونی برخوردار شده و موضوع انحلال حشد الشعبی به کلی منتفی خواهد شد.
به گفته رسانههای عراقی تعداد اعضای حشد از ۱۲۲۰۰۰ در سال ۲۰۱۶ به ۲۳۸۰۰۰ نفر افزایش یافته و بودجه آن در سال گذشته از ۳.۴ میلیارد دلار فراتر رفته است.
تلاش پارلمان عراق برای تحکیم جایگاه حشدالشعبی در ساختار دفاعی و نظامی عراق ٬اعتراض کاخ سفید را در پی داشته و وزارت خارجه این کشور آن را مغایر “روابط استراتژیک” واشنگتن و بغداد خوانده است . کاخ سفید تنها به اعلام مخالفت بسنده نکرده و دولت عراق را تهدید به اقدامات تنبیهی احتمالی کرده است
به گفته محمود المشهدانی، رئیس مجلس نمایندگان عراق٬ آمریکا خواهان ادغام حشد در نیروهای امنیتی عراق است، نه ساختاردهی مستقل به آن. آمریکا پیشتر نیز تلاش کرده بود تا با مسدود کردن مکانیسم پرداخت حقوق نیروهای حشد بر دولت عراق فشار وارد کند..
علی رغم این تهدیدات عامر الفایز، یکی از چهرههای ارشد ائتلاف سیاسی مسلط بر مجلس عراق گفته قانون حمایت از حشد یک مسئله داخلی است و اجازه نمی هیم نیروهای خارجی در متوقف کردن آن دخالت کنند.
مخالفان تصمیم پارلمان عراق موارد متفاوتی را برای اعلام مخالفت خود ذکر کردهاند.از جمله اینکه قانون جدید میتواند منجر به افزایش نفوذ جناحهای درون نیروهای بسیج مردمی (حشد الشعبی) و تأثیر آنها بر روند تصمیمگیری سیاسی دولت عراق شود.
علاوه بر این برخی نیز می گویند قانون جدید ممکن است نگرانیهایی را در میان برخی از کشورهای منطقه، مانند کشورهای خلیج فارس، ایجاد کند و همچنین بر روابط با ایالات متحده تأثیر بگذارد.
اما ایالات متحده معتقد است تصویب این قانون جناحهای طرفدار ایران را در ساختار سیاسی و نظامی عراق تقویت خواهد کرد، که موضوعی حساس در روابط بین بغداد و واشنگتن است.
شاید به همین دلیل ایران خواستار قانونی شدن جایگاه حشد د عراق و موافق تصویب قانون جدید است . نیرویی که با حمایت و طراحی ایران و برای مقابله با داعش در عراق ایجاد شد و قاسم سلیمانی فرمانده ارشد نظامی ایرانی در گسترش و تجهیز ان تلاش فراوانی کرد و در این مسیر از حمایت ایت الله سیستانی مرجع بزرگ شیعیان برخوردار بود.
در این اختلاف نظرها یکی از سناریوهایی که در روزهای اخیر به صورت پرتکرار در رسانههای عراقی به عنوان گزینه بدیل آمریکا و مخالفان حشد الشعبی مطرح میشود تلاش برای تبدیل کردن حشد به نهادی پشتیبان برای وزارتخانههای دفاع و کشور تحت عنوان «گارد ملی» است.
به گفته کارشناسان این الگو که در آمریکا و عربستان سعودی وجود دارد و این نیرو میتواند در بحرانهای امنیتی داخلی از وزارت کشور و در تهدیدات خارجی از وزارت دفاع پشتیبانی کند و مشمول قوانین و مقررات نظامی مشابه ارتش و پلیس خواهد بود.
در جمع بندی می توان گفت ایران که نگران حمله مجدد اسراییل و امریکاست حفظ نیروهای نیابتی خود در منطقه را بخش لاینفک سیاست دفاعی خود دانسته و تضعیف حزب الله در لبنان و حشد الشعبی در عراق را مغایر امنیت ملی خود می داند از این رو با صراحت و جدید از حفظ این نیروهای بسیج مردمی حمایت خواهد کرد.