کاهش ذخایر آبی در ایران و تهدید دولت مبنی بر جیره بندی و تخلیه تهران!
امیر دبیری مهر
ایران یکی از کم بارش ترین سالهای آبی را در نیم قرن اخیر سپری می کند و همین مساله باعث کاهش ذخایر سدهای کشور بویژه ۵ سدی است که اب شرب تهران پایتخت را تامین می کنند. بسیاری از کارشناسان معتقدند بارش باران هیچ وقت در طول تاریخ در ایران زیاد نبوده و ایرانیان از ۲۵۰۰ سال پیش تمدن خود را با کم ابی برپا کرده اند اما اینکه امسال از بحران کم ابی گفته می شود دلایل دیگری وجود دارد که ۹ دلیل اصلی ان عبارتند از :
- مدیریت نادرست منابع آبی بویژه آبهای زیرزمینی از سوی دولت و حفرهزاران چاه عمیق غیر قانونی که باعث تضعیف منابع اب زیرزمینی ایران شده است .
- فرسودگی شبکه های لوله کشی قدیمی ۱۰۰ ساله در ایران که موجب هدر رفت مقادیر زیادی اب می شود.
- عدم تفکیک شبکه لوله های آب شرب از اب غیر تصفیه شده در ایران که قیمت تمام شده آب را در ایران بسیار بالا برده و دولت مجبور است بابت ان یارانه هنگفتی پرداخت کند.
- احداث کارخانه های صنعتی که مصرف اب زیادی دارند در مناطق خشک و فاقد منابع ابی که باعث شده این صنایع ابهای زیرزمینی را بیش از حد مصرف کنند.
- فقدان سرمایه گذاری جدی درنوسازی و ارتقای صنعت اب در ایران در سالهای گذشته
- مصرف بی رویه و سنتی ۹۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی بدون بکار گیری فناوری های جدید
- دخالت غیر اصولی دولت در تغییر مسیرهای طبیعی رود خانه ها و سرچشمه های اب به دلایل سیاسی و اجتماعی و اسیب جدی به اکو سیستم اب رسانی در ایران که مشهور ترین ان خشک شدن دریاچه ارومیه و زاینده رود در اصفهان و دریاچه هامون در سیستان و بلوچستان است .
- نبود الگو صحیح مصرف در شهرها و اسراف در مصرف اب در خانواده های ایرانی بخاطر قیمت پایین اب و نبود نظارت بر مشترکین پر مصرف .گفتنی است استاندارد جهانی مصرف سرانه اب در روز۱۳۰ لیتر است اما این عدد در ایران به ۲۴۰ لیتر می رسد.
- ساخت و سازهای بیش از حد و ظرفیت در شهرهای بزرگ بویژه تهران که مثلا باعث شده مصرف اب در سه منطقه شمالی تهران برابر ۲۰ منطقه دیگر تهران باشد .
بهر حال وضعیت کم ابی به گونه ای نگران کننده شده که مسعود پزشکیان رییس جمهور ایران در سخنانی هشدار داد اگر در دو هفته دیگر باران نیاید اب در تهران جیره بندی خواهد شد و اگر تا یک ماه دیگر باران نیاید تهران باید از جمعیت تخلیه شود! این سخنان رییس جمهور با انتقادات زیادی مواجه شده . بسیاری از شهروندان در شهرهای اصفهان ٬ بوشهر و اهواز و ابادان و شیراز و… با انتشار مطالب و ویدیو در شبکه های مجازی اعلام کردند در حال حاضر نیز فشار آب در بسیاری از مناطق بسیار کاهش یافته و حتی در برخی شهرها آب قطع است . در تابستان گذشته نیز کاهش فشار اب باعث شد اکثر مردم ایران منبع و پمپ های انتقال اب به طبقات بالای ساختمان خریداری کنند که هزینه هنگفتی را به مردم تحمیل کرد اما این تصور وجود داشت که با اغاز پاییز و شروع بارش مشکل کم ابی حل خواهد شد که هنوز چنین نشده است .
برخی از کارشناسان معتقدند دولت ایران بخاطر تحریم های بین المللی و مدیریت نادرست ٬ به میزان لازم در بخش اب و برق و انرژی در سه دهه اخیر سرمایه گذاری نکرده و بحرانهایی مانند کم ابی نتیجه این بی توجهی است و حالا دولت با متهم کردن مردم به مصرف به رویه و تهدید انها به جیره بندی می خواهد از مسوولیت خود شانه خالی کند.
نکته جالب اینجاست که مدیران بخش اب در کشور به اندازه رییس جمهور نگران نیستند و می گویند در صورت کاهش ۱۰ درصدی مصرف اب در کشور نیازی به جیره بندی اب نخواهد بود. از سوی دیگر کارشناسان هوا شناسی معتقدند در یک ماه اینده بارش های قابل توجهی در ایران رخ خواهد داد و مشکل ذخایر ابی موقتا رفع خواهد شد .
این اظهارنظرهای متناقض نیز موجب سردرگمی و نارضایتی مردم شده است .
سخنان وزیر نیروی ایران نیز درباره کم ابی خیلی مورد توجه قرار گرفت وقتی اعلام کرد در حملات اسراییل به ایران شبکه اب رسانی در تهران اسیب جدی دیده است . این سخنان همزمان با درخواست غرامت ایران از امریکا بخاطر همراهی با اسراییل در جنگ ۱۲ روزه به ایران توجه بسیاری را جلب کرد.
به نظر می رسد با توجه به تشدید گرانی کالاها و افزایش فشار اقتصادی بر مردم ایران و بازگشت تحریم های بین المللی علیه ایران بخاطر فعالیتهای هسته ای ایران برخی موضوعات مانند کم ابی و قطعی برق و گاز و الودگی هوا و … بیش از حد معمول ٬ زمینه های نارضایتی و اعتراض مردم را بر می انگیزد و دولت ایران باید تلاش کند به هر قیمتی شده زمینه های این نارضایتی و گسترش آن را بگیرد.