گزارش تحلیل اجتماعی منتشر شده در روزنامه النهار چاپ بیروت
به قلم امیر دبیری مهر
در ایران چند سالی است نسل جوان همراه با دیگر کشورها د جشن هایی مانند هالووین و ولنتاین شرکت می کنند و محدودیت ها و ممنوعیت ها و حتی تبلیغات رسمی حکومت علیه آنها نتوانسته تاثیری در گسترش این مراسم داشته باشد.
بخش از جوانان بویژه نوجوانان ایرانی ساکن در شهرهای بزرگ مانند تهران و مشهد و أصفهان و شیراز در جشن های رسمی و مذهبی و ملی شرکت نمی کنند و مایل هستند جشن های متفاوت غربی را برگزار کنند مانند هالووین و ولنتاین و حتی برخی جشن کریسمس را نیز در ایران برپا می کنند. این در حالی است که حکومت ایران نه تنها این جشن ها را تایید نمی کند بلکه در مخالف با ان موانع و ممنوعیت و محدودیت های زیادی ایجاد می کند.
جشن هالووین جشنی است که بیش از دو هزار سال پیش در ایرلند و اسکاتلند برگزار میشد. برگزار کنندگان باور داشتند در این شب، فاصله میان دنیای زندگان و مردگان کم میشود و ارواح به زمین بازمیگردند. آنها برای در امان ماندن از ارواح، لباسهای ترسناک میپوشیدند و آتش میافروختند .
اما در دوران مدرن، هالووین در ایران و دیگر کشوها ا دیگر صرفا جشنی مذهبی یا آیینی نیست؛ بلکه به فرصتی برای سرگرمی، خلاقیت و برگزاری مهمانی ها و شادمانی است . .
درهالووین در کشورهای غربی، کودکان در خانهها را میزنند و از همسایگان شکلات و آبنبات میگیرند. بزرگسالان نیز با لباسهای فانتزی و گریم چهره خود و برگزاری میهمانی این شب را جشن میگیرند.
جامعه شناسان معتقدند در ایران نیز بسیاری از جوانان که در جشن هالویین شرکت می کنن دبه معنا و مفهوم کلاسیک این جشن و دیگر جشن های غربی مشابه اعتنایی ندارند بلکه صرفا ان را بهانه ای برای شادی و دورهمی همراه با مردم جهان می دانند . با این تفاوت که در ایران جوانان هر وقت متوجه شوند حکومت و طبقات اجتماعیسنت گرا به موضوعی حساسیت منفی دارند به ان علاقمند تر می شوند و جشن هالووین نیز اینگونه است . به گفته جامعه شناسان بسیاری از جوانان ایرانی هویت خود را تمایز واعتراض جستجو کرده و نمایش می دهند..
مقامات و نهادهای حکومتی و طبقه اجتماعی سنت گرای حامی حکومت این مراسم را نشانه تهاجم فرهنگی غرب و فساد پرور می دانند و با تمام ابزارها و امکانات تبلیغاتی و اجرایی و حتی پلیسی با ان برخورد می کنند اما هر سال که می گذرد وقتی در خیابانهای تهران تردد می کنید نشانه های استقبال دختران و پسران ایرانی از این جشن ها بیشتر به چشم می خورد و این استقبال در فضای مجازی نیز بازتاب پیدا می کند.
مشاهدات امسال در تهران نشان می دهد بیشتر جشن های هالووین درخانه ها و ویلاها و بطور خصوصی برگزار شده و حتی برخی در فضاهای بزرگتر برای شرکت علاقمندان مبلغی را نیز بعنوان ورودیه دریافت می کنند . عکس ها و ویدیوهای این جشن ها فقط در فضای مجازی بازتاب پیدا کرده است .
امسال نیز همزمان با ۳۱ اکتبر، جشن «هالووین» بهانه بسیاری از دورهمیهای جوانهای ایرانی شد به شکلی که از چند روز قبل در فروشگاههای آنلاین هم ابزارهای مربوط به این جشن برای فروش دیده میشود و از لباس اسکلتی و پمپ خون تا خفاش تزئینی و انواع ماسکهای ومپایر همه با قیمتهای متنوع به فروش میرسد. با این حال برخی رستوران و کافههای سطح شهر برای آخر هفته هالووینی برنامههایی دارند و عمدتا با حضور جوانها تکمیل ظرفیت میشود. این استقابل با وجودی است که پلیس ایران و اتاق اصناف در اطلاعیه های جداگانه ای تهدید کرده بودند که برگزاری هرگونه مراسم، جشن، تبلیغ یا فروش اقلام مرتبط با هالوین در واحدهای صنفی ممنوع است و تخلف منجر به جریمه حتی تعطیلی انها میشود.
فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت ایران که اغلب سعی می کند موضعی علیه خواسته های مردم نگیرد با اشاره به اینکه جشن هالووین در فرهنگ ایران جایگاهی ندارد گفت : ما کلی جشنهای ملی داریم و میتوانیم روی همان جشنها متمرکز شویم.
بازتاب هالووین در فضای مجازی ایران
در ایران، هر چند جشن هالویین رسما برگزار نمیشود، اما در شبکههای اجتماعی و فضای مجازی حضور پر رنگی دارد و موافقان و مخالفان ان در فضای مجازی درباره این جشن اظهار نظرهای فراوانی می کنند..
در حالی که بخشی از جامعه ایرانی برگزاری چنین مناسبتهایی را نوعی «تقلید فرهنگی» میدانند، عدهای دیگر از آن به عنوان فرصتی برای خلاقیت، سرگرمی و تجربه فضاهای متفاوت زندگی یاد میکنند. بسیاری باور دارند، حضور پررنگ نمادهای هالووین در فضای مجازی، بهویژه در میان نسل جوان، نشاندهنده گرایش روزافزون به فرهنگهای جهانی و جشنهای غیررسمی است و نباید ان را تهدید فرهنگی تلقی کرد. .
در عین حال برخی معتقدند در شرایطی که اقتصاد ایران در رکود بسر می برد این جشنها می تواند به رونق اقتصادی ایران هم کمک کند زیرا به مناسبت ان صنعت مد، سرگرمی و بازی و پوشاک می تواند رونق پیدا کند و شرکتهای فیلمسازی، برندهای لوازم آرایشی، طراحان لباس و حتی تولیدکنندگان شکلات از این مناسبت برای تبلیغ محصولات خود می توانند بهره ببرند.اما مخالفان جشن های غربی می گویند وقتی حکومت ایران میلیاردها دلار صرف ترویج فرهنگ و سبک زندگی مطلوب خود می کند نباید اجازه داد با ورود سبک زندگی غربی تلاشهای رسمی خنثی شود.