در حالی که ایران و امریکا چهار دور مذاکره در عمان و ایتالیا برای توافق درباره برنامه های هسته ای ایران را پشت سرگذاشته اند و نمایندگان ایران و اتحادیه اروپا هم چند روز قبل در استانبول ترکیه گفت و گوهایی را اغاز کردند اظهارات اخیر مقامات امریکا درباره ممنوعیت غنی سازی اورانیوم در ایران ٬چشم انداز پیش روی مذاکرات را در ابهام فرو برده است .
هفته گذشته وزمانی که دونالد ترامپ رییس جمهور امریکا به خلیج فارس سفر کرده بود نسبت به رسیدن زودهنگام با ایران اظهار امیدواری کرده و حتی اظهارات علی شمخانی مشاور رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر اینکه (( اگر امریکا همه تحریم ها علیه ایران را لغو کند اماده امضای توافق با امریکا هستیم )) را بازنشر کرد.
این موضع شمخانی که مسوولیت کمیته سیاسی و امنیتی تصمیم گیری در باره مذاکره با امریکا را درتهران برعهده دارد و باز نشر ان توسط ترامپ نشانه مثبتی بر نزدیک شدن به توافق بود و حتی اثر خوبی بر بازارهای سرمایه و ارز در ایران داشت .
اما اظهارات اخیر استیو ویتکاف فرستاده ویژه کاخ سفید و مذاکره‌کننده اصلی آمریکا در مذاکرات با ایران مبنی بر اینکه آمریکا نمی‌تواند اجازه برخورداری ایران از توانمندی غنی‌سازی اورانیوم را بدهد روند مذاکرات و موضع گیری های طرفین را تحت الشعاع قرارداد.
ویتکاف در گفت‌وگو با شبکه ای‌بی‌سی نیوز گفته ما خط قرمز واضحی داریم که غنی‌سازی است. ما حتی نمی‌توانیم اجازه یک درصد ظرفیت غنی‌سازی را بدهیم چراکه غنی‌سازی امکان ساخت بمب اتم را به ایران می دهد و ما اجازه نمی دهیم.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران روز گذشته در نشست مجمع گفتگوی تهران در حضور دیپلماتهای مقیم تهران در واکنش به این اظهارات گفت برخورداری از برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز حق ایران است و تهدید و تحریم نمی‌تواند باعث تغییر این موضع شود.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز اظهارات ویتکاف را «دور از واقعیت مذاکرات» خواند و افزود که «درخواست‌های غیرواقع‌بینانه از ایران راه به جایی نخواهد برد.
اما جدی ترین واکنش به اظهارات ویتکاف را مجید تحت روانچی معاون سیاسی وزیرامور خارجه و عضو تیم مذاکره کننده با امریکا نشان داد و گفت: به هیچ وجه در موضوع غنی‌سازی کوتاه نمی‌آییم و نخواهیم آمد. و اگر موضع امریکا این باشد طبیعی است که عملا کار به جایی نخواهد رسید. او البته اضافه کرد مواضع اصلی در پشت میز مذاکرات مطرح می شود
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران که در تیم مذاکرات با امریکا حضور دارد گفت غنی‌سازی موضوعی نیست که بتوان از ایران خواست آن را متوقف یا تعلیق کند. ما برای غنی‌سازی در خاک خود از هیچ کشوری اجازه نمی‌گیریم و آمریکا در جایگاهی نیست که برای حقی که در معاهده ان‌پی‌تی برای ما به رسمیت شناخته شده، مجوز صادر کند
بقایی همچنین به روند پر فراز و نشیب مذاکرات اشاره کرد و گفت: «در هر جلسه مذاکره، پیشرفت‌هایی حاصل می‌شود و اما متأسفانه به محض بازگشت مقامات آمریکایی به واشنگتن، انها مواضع متفاوتی اتخاذ می‌کنند که موجب پیچیده‌تر شدن روند مذاکرات می‌شود.
وی در پاسخ به ادعای ویتکاف مبنی بر اینکه امریکا پیشنهادهای خود را بطور مکتوب به ایران ارایه داده افزود تاکنون هیچ پیشنهاد کتبی از سوی آمریکا دریافت نشده و تمام پیشنهادها به صورت شفاهی مطرح شده‌اند.
سخنگوی وزارت خارجه در ادامه به موضوع ایجاد کنسرسیومی به همراه کشورهای عرب منطقه برای تولید مشترک سوخت هسته‌ای اشاره کرد و گفت تهران از این پیشنهاد استقبال می‌کند اما چنین روندی نمی‌تواند جایگزین غنی‌سازی در خاک ایران شود.
روزنامه گاردین چند روز پیش در گزارشی نوشته بود ایران برای غلبه بر اعتراضات آمریکا به ادامه برنامه غنی‌سازی خود ایده تشکیل یک کنسرسیوم از کشورهای خاورمیانه – شامل ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی – برای غنی‌سازی اورانیوم را مطرح کرده است .
در هفته های گذشته اخباری هم منتشر شد مبنی بر اینکه ایران از امریکا دعوت کرده برای اطمینان از غیر نظامی بودن فعالیتهای هسته ای ایران در این بخش سرمایه گذاری کند.این خبر غیر رسمی هیچ وقت تکذیب نشد.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا نیز اخیرا به شبکه سی‌بی‌اس گفته غنی‌سازی در هر سطحی باشد، می‌تواند هر کشوری را به سرعت به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای برساند.
نکته مهم اینجاست که مارکو روبیو از ابتدا مواضع منفی و تندی علیه ایران اتخاذ می کرد و به گفته مقامات ایرانی نقش پلیس بد را در بین سیاست مداران امریکایی ایفا می کند اما طرح ممنوعیت غنی سازی از جانب ویتکاف که نقش پلس خوب را بازی می کند نگرانی ها را افزایش داده است .
البته ویتکاف یکبار دیگر هم بعد از دور دوم مذاکرات هم چنین موضعی را مطرح کرده بود اما پس از بروز نگرانی ها و برخلاف تصور روند مذاکرات بعدی به خوبی دامه یافت .
اما این بار با مواضع مقامات ایرانی و امریکایی در رسانه ها ٬ تقابل دیدگاه‌های ایران و آمریکا درباره غنی‌سازی اورانیوم به نقطه حساسی رسیده و به نظر می رسد اگر این مواضع در میز مذاکرات هم مطرح مذاکرات هسته‌ای به بن‌بست خواهد رسید.
به نظر می رسد نظر و موضع رییس جمهور امریکا در روند مذاکرات تعیین کننده است .موضع دونالد ترامپ همچنان رسیدن به توافق با ایران است و حالا همه منتظرند ببینند نظر او در باره غنی سازی اورانیوم در ایران چیست ؟ بویژه که زمان هم به ضرر توافق ایران و امریکا در حالی سپری شدن است .
مواضع رهبران دوکشور ایران و امریکا به حدی در روند مذاکرات تاثیر گذار است که ایت الله خامنه ای نیز در واکنش به سخنان ضد ایرانی ترامپ در عربستان هیچ اشاره به مذاکرات فیمابین نکرد تا مبادا اثر منفی برروند مذاکرات بگذارد.
.ویتکاف در همین مصاحبه جنجالی اعلام کرده دور پنجم مذاکرات به زودی در اروپا انجام خواهد شد اما در واکنش به اظهارات منفی او مقامات ایرانی هنوز در خصوص ادامه مذاکرات و زمان و محل ان اظهار نظر نکرده اند.