یک هفته تا بازگشت تحریم ها علیه ایران : ایا گزینه بازدارنده ای وجود دارد؟
امیر دبیری مهر
جمعه گذشته ۱۹ سپتامبر شورای امنیت سازمان ملل به قطعنامه ای که می توانست جلو بازگشت تحریم ها علیه ایران را بگیرد رای نداد . این قطعنامه به ۹ رای نیاز داشت اما فقط روسیه وچین و پاکستان و الجزایر به نفع ایران رای دادند.
بنابراین کمتر از یک هفته دیگر ٬ تحریم های بین المللی مربوط به قبل از سال ۲۰۱۵ و قطعنامه ۲۲۳۱ مجددا باز می گردد و اقتصاد ایران و معیشت مردم را تحت تاثیرقرار می دهد. برای مثال دقیقا چند ساعت از رای گیری شورای امنیت نگذشته بود که دلار و طلا در ایران جهش قیمتی پیدا کرد.
ایران در روز ۱۸ سپتامبر و یک روز قبل ازجلسه شورای امنیت به امریکا وسه کشور اروپایی پیشنهاد داده بود حاضر است ۴۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده که در پی حملات امریکا در زیر اوار مدفون شده را استخراج و با نظارت اژانس رقیق یا نابود کند به شرط اینکه امریکا تضمین دهدحمله جدیدی به ایران صورت نمی گیرد و اسنپ بک یا اجرای مکانیسم ماشه نیز دست کم تا شش ماه از دستور خارج شود اما اروپا آن را نپذیرفت و حتی گفته می شود مکرون رییس جمهور فرانسه به عراقچی وزیر أمور خارجه ایران گفته او نماینده کل حاکمیت درجمهوری اسلامی نیست و پیشنهاد او ضمانت اجرایی ندارد! اما امریکا هنوز به پیشنهاد ایران واکنشی نشان نداده است .
در صورت شکست دیپلماسی و بازگشت تحریم ها این احتمال هم وجود دارد اسراییل به مناسبت هفتم اکتبر ( سالگرد حمله حماس ) علیه ایران دست به ماجراجویی جدید علیه ایران بزند و تنشی جدید در منطقه ایجاد شود . مقامات اسراییلی در دو ماه گذشته و پس از توقف جنگ ۱۲ روزه دست از تهدید علیه ایران برنداشته و حتی مدعی شدند که ترور رهبر جمهوری اسلامی از اهداف اصلی انها بوده که امکان اجرای ان فراهم نشده است .
جامعه ایرانی بویژه فعالان اقتصادی خیلی نگران بازگشت تحریم ها هستند که وضع اقتصادی ایران را بدتر کند و منجر به افزایش تورم ٬ کاهش نرخ رشد اقتصادی و کاهش صادرات بویژه نفت شود. اظهارات مقامات رسمی و رسانه های وابسته به حکومت مبنی بر اینکه بازگشت تحریم های اثر زیادی بر اقتصاد ایران نخواهد گذاشت از نگرانی مردم نکاسته زیرا اقتصاد از تحولات سیاسی تاثیر بسیار زیادی می پذیرد
. مقامات رسمی در ایران می گویند با تجربه ۱۵ سال گذشته ٬ امکانات و روشهای بی اثر سازی تحریم ها فراهم است ضمن اینکه تحریم های سازمان ملل مربوط به قبل از قطعنامه ۲۲۳۱ در سال ۲۰۱۵ از تحریم های امریکا کم اثر تر است بنا براین بازگشت تحریم ها خیلی نگران کننده نیست با این وجود مردم ایران نگران دو تهدید جدی هستند اول ایجاد بحران اقتصادی و دوم اغاز جنگ جدید و همه درجستجوی راهی هستند که بتوان از این مخمصه نجات پیدا کرد.
شورای عالی امنیت ملی ایران ۲ روز بعد از جلسه سازمان ملل هشدار داده با اقدامات کشورهای اروپایی عملاً مسیر همکاری با آژانس دچار تعلیق خواهد شد و مسعود پزشکیان رییس جمهور ایران نیز گفته با این فشارها دانش هسته ای در ایران نابود نخواهد شد.
برخی از طرفداران جمهوری اسلامی در فضای مجازی می گویند اگر امکان ازمایش بمب اتم وجود دارد الان زمان این اقدام است زیرا امریکا و اروپا نشان داده اند که نمی خواهند با ایران مصالحه کنند. غریب ابادی معاون وزیر امور خارجه نیز اعلام کرده در صورت اجرای مکانیسم ماشه توافق ایران و اژانس بین المللی انرژی اتمی در قاهره نیز منتفی خواهد شد. امیرسعید ایروانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل گفت: آمریکا و تروئیکا به جای پذیرش این مسیر عقلانی، تشدید، فشار و تفرقه را برگزیدند. این تناقض میان گفتار و اقدامات آنان بار دیگر ثابت میکند که قصد واقعیشان نه دیپلماسی، بلکه تشدید مشکلات است. آنان اکنون باید مسئولیت کامل بحرانی را که خود ساختهاند بر عهده گیرند. یک شب قبل از تصمیم شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران نخستین موشک قاره پیمای ایران نیز به گفته محسن زنگنه نماینده مجلس با موفقیت ازمایش شده است . به نظر می رسد در صورتی که در این یک هفته غربی های روزنه های گفتگو و توافق را باز نکنند تصمیمات و رفتارهای ایران رادیکال خواهد شد.
اما عده ای دیگردر ایران که طرفدار مذاکره و توافق با امریکا به منظور کاهش تنش هستند می گویند اخرین فرصت ایران حضور مسعود پزشکیان در اجلاس سالانه رهبران جهان در سازمان ملل در این هفته است و مسعود پزشکیان می تواند از این فرصت برای دیدار و توافق با امریکا استفاده کند تا روند سریع اتفاقات علیه ایران متوقف شود.
گفتنی است زمانی که حسن روحانی رییس جمهور ایران بود و در دور اول ریاست جمهورری ترامپ٬ در سال ۲۰۱۹ امانول مکرون رییس جمهور فرانسه تلاش کرد دیداری بین روحانی وترامپ در نیویورک و در حاشیه اجلاس سازمان ملل انجام شود که علی رغم انجام مقدمات ان ٬ در دقایق پایانی حسن روحانی از تهران پیامی دریافت کرد که حق مذاکره با ترامپ را ندارد.
بنا براین فرصت و گزینه های تصمیم گیری برای جمهوری اسلامی بسیار محدود است و امریکا و اروپا نیز به نظر می اید فضای دییلماسی و توافق با ایران را بسته اند و به سوی تشدید تنش ها حرکت می کنند و نتیجه طبیعی این فرایند برای امنیت منطقه مفید نخواهد بود مگر انکه رخدادهای متفاوتی پیش رو باشد تا این فضای شکننده به سوی ثبات حرکت کند.