منبع : روزنامه النهار چاپ بیروت نوشته امیر دبیری مهر
اخراج حدود دو میلیون مهاجرافغانی غیرقانونی از ایران از ماهها قبل آغاز شده بود و دراین باره چند ماه قبل در النهار گزارش مفصلی نوشتم.
https://annah.ar/192265
غیر از مهاجران غیر قانونی حدود شش میلیون افغانی دیگر هم درایران با مجوز قانونی اقامت دارند اما با تشدید اخراج افغانی ها نگرانی افغانی های دارای مجوز اقامت نیز افزایش یافته که مبادا اخراج شامل انها نیز شود. اتفاقی که این مساله را در زمان حاضر برای دولت و مردم ایران پیچیده وحساس کرده تجاوز اسرائیل به ایران در ۱۳ ژوئن است . بعد از اغاز این جنگ ۱۲ روزه ٬ انگشت اتهام به سمت مهاجرین افغانستانی نشانه رفت که تعدادی از انها بعنوان خبرچین و مزدور در ترور فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته ای و انتقال و تولید پهبادهای جنگی با موساد همکاری کرده اند . همین خبر موجی از خشم و نگرانی را در ایران علیه افغانی ها ایجاد کرد و موجب شد یک سیاست جاری به یک مطالبه ملی با ملاحظات امنیتی مطرح تبدیل و روند اخراج افغانی ها تشدید شود. به گونه ای که در کمتر از یک ماه بیش از ۵۰۰ هزار افغانی از طریق مرزهای شرقی ایران به افغانستان بازگردانده شدند واین روند همچنان ادامه دارد. اما این اتفاق بخاطر حاشیه های ان اهمیت یافته و در ایران به موضوعی مهم و بحث برانگیز تبدیل شده است .
برخی رفتارهای توهین امیز با افغانی ها ٬ داوری های نادرست درباره مهاجرین افغانی بخاطر خیانت عده ای معدودی از انها که در سالهای اخیر و با روی کار امدن طالبان بطور غیر قانونی وارد ایران شدند و از همه مهمتر پیامدهای اقتصادی اخراج افغانی ها که سهم بزرگی در کارهای خدماتی مانند نگهبانی و کارگری ساختمان در ایران دارند از مهمترین موضوعات محل اختلاف در باره اخراج افغانی هاست.
برای درک بهتر مساله لازم است به گذشته بازگردیم سابقه حضور گسترده افغانی ها در ایران به سالهای پس از انقلاب در ایران باز می گردد .
که در سه موج اصلی قابل شناسایی است موج اول با حمله شوروی به این کشور در سال ۱۹۸۱ آغاز شد. موج دوم
همزمان است با جنگ های داخلی أفغانستان در سالهای ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۶ و موج سوم با رویکار آمدن طالبان در سال ۲۰۲۱ اغاز شد که عظیمترین موج مهاجرت افغانی ها به ایران تاکنون بوده و تنها در سال نخست حکومت طالبان، طبق آمار رسمی حدودا یک میلیون و ۶۰۰ هزار تبعه افغانستانی از مرزهای شرقی وارد ایران شدند که اکثرا هم غیر قانونی بود. برخی کارشناسان امنیتی معتقدند بیشتر افرادی که با اسراییل همکاری داشتند از گروه اخیر بودند.
البته نباید در تشریح علل مهاجرت افغانی ها به ایران از نزدیکی های تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی و دینی و حتی قومی بین ایران و أفغانستان غافل بود برای مثال اغلب افغانی ها به زبان فارسی صحبت می کنند و همین عامل نقش مهمی در جذب و اقامت انها در ایران داشته است .
اما مهاجرت بیشمار و حضور پناهندگان افغانی در ایران در ۴۵ سال اخیر سبب بروز چالشهای زیادی درایران نیز شده است. فشار جمیعتی و کمبود مسکن ، استفاده وسیع از خدمات بهداشتی و اموزشی و یارانه های دولتی و کاهش فرصت کار برای کارگران ایرانی از جمله دیگر عواملی است که از گذشته موجب تنش میان مهاجران افغانی و ایرانیان بود اما اخیرا نگرانیهای امنیتی نیز بر ان افزوده شده است .
در ایران نیز در در خصوص اخراج وسیع افغانی ها و برخی رفتارهای خشن با انها دیدگاهای مختلفی وجود دارد و برخی افراد و گروهها خواستار رعایت حقوق انسانی افغانی و در عین حال در نظر گرفتن همه پیامدهای اخراج جمعیت بزرگ افغانی ها از ایران هستند. برای مثال کانون نویسندگان ایران با انتقاد از برخورد های نژاد پرستانه با مهاجران افغان دولت جمهوری اسلامی را به افغان ستیزی متهم کرد. ۱۳۰۰ روزنامه نگار و هنرمند ایرانی وافغانستانی نیز در بیانیه ای از دولت ایران خواسته اند فورا سیاست های افغان هراسی واخراج وسیع مهاجران را متوقف کند.
این نگرانی ها در درون جامعه ایران نیز نسبت به افغانی ها وجود دارد و در روزهای اخیر گزارشها و مطالب متعددی درباره مشکلات افغانی های اخراج شده تهیه و منتشر شده است .این نگرانی ها بیشتر ناظر به حکومت طالبان درافغانستان است که با تحصیل و کار زنان و دختران مخالف است . نبود کار و درامد و مسکن از دیگر مشکلاتی است که مهاجران افغانی در بازگشت به کشور خود با ان مواجه هستند.
بسیاری از افغانی ها و حتی ایرانی ها معتقدند افغانی ها همیشه دوست مردم و دولت ایران بوده و هستند و حتی در جنگ تحمیلی اسراییل به ایران در شناسایی و معرفی عناصر تروریست و مخرب، با مردم و دستگاههای اطلاعاتی-امنیتی ایران همکاری کرده اندو اگر احیانا تعداد معدودی با اسراییل همکاری کردند نباید این اتهام شامل جمیعت میلیونی افغانی های صلح طلب و دوستدار امنیت و ارامش در ایران شود.
برخی از کابران فضای مجازی در روزهای اخیر نوشتند:
حالا که مقامات ایران، عزم خود را برای اخراج گسترده افغانی ها جزم کرده اندضروری است این اقدام بدون اهانت و با رعایت اصول اسلامی و انسانی صورت بگیرد. از جمله اخراج زنان و دختران و کودکان بدون مردان خانواده مغایرحقوق بشر است . همچنین اخراج کارگران افغانستانی که کارمزدشان را از کارفرمای شان نگرفته اند، و بیمارانی که حیات شان متکی به درمان در ایران است، بی رحمی است نه اخراج.
برخی نیز هشدار داده اند اگر در روند اخراج افغانی ها از جانب نیروهای نظامی و انتظامی خشونت بکار گرفته شود- هر مهاجر افغانستانی میتواند با خود، کوهی از خشم و نفرت و عقده از ایران به کشورش ببرد و در کنارحکومت طالبان که روابط خوبی با جمهوری اسلامی ندارد در اینده علیه ایران بکار گرفته شود و در اینصورت، جمهوری اسلامی ایران با صدها سفیر و رسانه و رایزنی فرهنگی نمی تواند سخن از فرهنگ ایران، قدرت ایران، ملت ایران، خدمات ایران، دین و مهربانی ایران و اشتراکات تمدنی ایران بزند.
اما همزمان مخالفان حضور مهاجرین افغانستانی در ایران از سیاست تشدید خروج افغانی ها حمایت می کنند انها معتقدند
افغانی ها پرجمعیت هستندو مصارف روزانه آنها زیاد است و حضور افغانها در صفوف نانوایی ها و وسایل نقلیه شهری خوشایند برخی از جماعت شهری ایران نیست. بیکاری در ایران زیاد است و افغانستانی ها فرصت های شغلی را از کارگران ایرانی گرفته اند، کار ارزان برای کارفرماهای ایرانی نرخ دستمزد کارگران را کاهش داده و درآمد طبقه کارگر ایرانی را کاسته است.
افغانی ها از یارانه ها دولت استفاده می کنند که از محل پرداخت مالیات مردم ایران تامین می شود. این سوبسیدها در حوزه نان، مواد خوراکی، آب شهری، برق و گاز منازل و… است همچنین به دلیل هجوم موج جدید مهاجرین، افزایش کرایه و رهن و قیمت مسکن؛ عرصه را برای کرایه نشینان ایرانی بسیار تنگ تر کرده است.
می توان گفت سیاست اخراج افغانی های فاقد مجوز اقامت در ایران با قدرت و سرعت ادامه خواهد داشت و احتمالا بعد از اخراج این دو میلیون مهاجر غیر قانونی دولت ایران سراغ ۶ میلیون افغانی دارای مجوز اقامت قانونی خواهد رفت تا از تعداد انها نیز در ایران بکاهد اما واقعیت این است که این سیاست با مشکلات و موانع بزرگی مواجه است .