با افزایش تنش‌ها در منطقه و تهدیدات از سوی آمریکا و اسراییل٬ گمانه‌ها درباره احتمال درگیری نظامی میان ایالات متحده و ایران افزایش یافته با این حال، دلایلی وجود دارد که نشان می دهد وقوع چنین جنگی بعید است و رجزخوانی های طرفین بیشتربرای تقویت مواضع در مذاکرات اتی است تا امتیازهای بییشتری به دست اورند. مهترین دلایل پرهیز ایران از جنگ با عبارتند از :
- مشی کلی ایت الله خامنه ای در ۳۵ سال رهبری جمهوری اسلامی جلوگیری از جنگ بوده است . این سیاست ایت الله خامنه ای در چند مقطع بطور واضح نشان می دهد ایشان أصلا تمایلی به درگیر کردن ایران در جنگ ندارد. پرهیز از درگیری با طالبان در سال ۱۹۹۸ بعد از قتل دیپلماتهای و خبرنگاران ایرانی در مزار شریف ٬ جلوگیری از جنگ با امریکا در دوره جرج بوش پسر بعد از حملات ۱۱ سپامبر۲۰۰۱ در قالب همکاری با واشنگتن علیه تروریست های القاعده٬ پرهیز از تشدید تنش ها با امریکا بعد از ترورسردار قاسم سلیمانی در سال ۲۰۱۹در عراق و اخرین مورد اجرا نشدن سومین حمله موشکی به اسراییل با عنوان وعده صادق ۳ شواهدی بر این ادعاست که رهبر جمهوری اسلامی هرچند تمایلی به رابطه با امریکا ندارد و واشنگتن را قابل اعتماد نمی د اند اما تمایلی برای جنگ با امریکا نیز ندارد.
- دومین دلیل به هزینه‌های نجومی جنگ مربوط می شود
نشریه فوربس گزارش داده که هزینه درگیری نظامی با ایران حتی در مقیاس محدود، می‌تواند در سه ماه نخست برای امریکا بین ۶۰ میلیارد تا ۲ تریلیون دلار باشد. این هز ینه سنگین فقط به امریکا و اسراییل بعنوان اغاز کننده جنگ احتمالی به ایران تحمیل نمی شود بلکه ایران نیز تمایلی به پرداخت هزینه های سنگین رویارویی با امریکا در شرایط اقتصادی کنونی خود ندارد. هر چند بودجه های نظامی ایران در سال ۲۰۲۵ افزایش قابل توجهی داشته اما این افزایش بیشتر جنبه دفاعی و بازدارنده دارد . بخش عمده ای از بودجه های دفاعی در ایران برای پرداخت حقوق نیروهای مسلح و تحقیقات علمی در حوزه صنایع دفاعی هزینه می شود . وضع عمومی مالی دولت ایران با توجه به کسری بودجه و کاهش ارزش پول ملی و افزایش تورم أصلا مناسب ورود ایران به جنگ نیست و مقامات ایرانی بهتر از دیگران به این مساله توجه دارند.
- اولویت اول ایران در سیاست خارجی حفظ روابط خوب با کشورهای هسایه ایران بویژه کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس است . ایران با وجود اختلافاتی که با برخی کشورهای عربی دارد اما بخاطر حجم وسیع مبادلات تجاری با این کشور مانند امارات متحده عربی و حضور ایرانیان بسیار زیاد در این کشور به هیچ وجه مایل نیست روابط فیمابین خدشه دار شود . هر گونه درگیری نظامی ایران و امریکا ناخواسته بر روابط ایران و کشورهای همسایه ایران اثرات مخرب خواهد گذاشت و منافع ملی ایران تحت الشعاع قرار خواهد گرفت . هر چند برخی کشورهای عربی رسما اعلام کرده اند اجازه نخواهند داد امریکا از خاک انها علیه ایران اقدامی انجام دهد
- درگیری نظامی ایران و امریکا موجب میدان داری تندروهای سیاسی و نظامی در ایران خواهد شد برای مثال هر چند رهبر جمهوری اسلامی رسما اعلام کرده ایران از فعالیتهای هسته ای به دنبال ساخت بمب اتم نیست اما تحمیل یک جنگ علیه ایران طرفداران ازمایش بمب هسته ای در ایران را در موضع برتر قرار می دهد. هشداری که علی لاریجانی چند روز پیش به ان اشاره کرد . جمهوری اسلامی در شرایط غیر جنگی نیازی به بمب هسته ای ندارد اما اگر بواسطه تهدیدات نظامی موجودیت خود را در خطر ببیند احتمال دارد در برابر فشار تندروهایی طرفدار اتمی شدن ایران تسلیم به سوی ازمایش بمب اتم برای بازدارندگی حرکت کند. که این مساله هم پیامدها و نتایج پیچیده ای برای ایران دارد که تهران تمایلی به وارد شدن در این فضا ندارد.
- ایران متحدان قدرتمندی در خاورمیانه دارد که در سال گذشته از جانب اسراییل ضربه های سنگینی خوردند اما نابود نشدند . گروههایی ماند حوثی های در یمن ٬ حشد الشعبی در عراق ٬ حزب الله در لبنان و حماس در فلسطین . در صورت رویارویی نظامی ایران و امریکا این گروهها بیکار نخواهد نشست و تماشاگر نخواهند بود و سطح تنش در منطقه فراگیر تر و چند لایه خواهد شد و خسارتهای طرفین بطور تصاعدی بالا خواهد رفت وضعیتی که ایران تمایلی به ان ندارد . از نگاه تهران این نیروهای مقاومت نیاز به بازسازی سازمای و بازیابی قدرت خود در سالهای اینده دارند و ورود انها به یک جنگ منطقه ای مانع از این هدف مهم است
- مردم ایران هر چند همواره در تاریخ در برابر دشمن خارجی یکپارچه مقاومت کرده اند اما در شرایط کنونی تمایلی به ورود ایران به یک جنگ ندارند و خواستار استفاده دولت از ظرفیتهای دیپلماسی برای حل و فصل اختلافات و مشکلات بین تهران و واشنگتن هستند. روزانه دهها تحلیل گر و کارشناس ایران درباره ضرورت پرهیز از ورود به جنگ با امریکا سخن می گویند و مقاله می نویسند. بسیاری از شهروندان ایرانی تبار امریکا نیز موضع مشابهی دارند و درگیری نظامی را برای ایران و امریکا زیانبار می دانند.
-
البته در مقابل دواقلیت جنگ طلب هم به دیگری نظامی ایران و امریکا تمایل نشان می دهند. دسته اول گروههای افراطی داخل ایران که وقوع یک جنگ را فرصت مناسبی برای خودنمایی و تسویه حسابهای سیاسی با مخالفین خود می دانند و گروه دوم اپوزیسیون خشونت طلب جمهوری اسلامی در خارج از کشور هستند که وقوع جنگ را فرصت مناسبی برای براندازی نظام جمهوری اسلامی می دانند و حاضر هستندمنافع ملی ایران را قربانی مطامع سیاسی خود کنند.
–
-
ایران برای جلوگیری از جنگ تحرکات و فعالیتهای دیپاماتیک وسیعی را اغاز کرده است . روابط خوب ایران با روسیه و چین و نفوذ این دو کشور در نظام بین الملل می تواند نقش بازدارنده ای برای امریکا ایفا کند. روابط خوب ترامپ و پوتین نیز می تواند در کاهش تنش بین ایران و امریکا کمک کند. در حال حاضر روسیه قوی ترین و مهمترین متحد نظامی وامنیتی ایران است و از سویی امریکا تمایل ندارد بخاطر بحران اوکراین با مسکو وارد چالش جدیدی شود. چین هم بخاطر حجم سرمایه کذاری در خاورمیانه و منافع اقتصادی خود که در اینده رقیب اصلی اقتصاد امریکا خواهد شد أصلا به بالاگرفتن تنش ها در منطقه تمایل ندارد و از همه ابزارهای خود برای جلوگیر ی از جنگ استفاده می کند و ایران به خوبی از این متغیرها برای جلوگیری از جنگ بهره برداری می کند.۷. اولویت داشتن چالش‌های دیگر برای واشنگتن:
-
ایران از اسیب بازار جهانی انرژی در پی وقوع جنگ پر منطقه بیش از دیگران اگاه است و اینکه می تواند
نقش مهمی در امنیت انرژی منطقه ایفا کند و اینکه هرگونه درگیری نظامی می‌تواند به جهش شدید قیمت نفت منجر شود، که تأثیرات مستقیم بر اقتصاد جهانی، از جمله آمریکا و چین و اروپا خواهد داشت بر همین أساس در تبلیغات رسانه ای خود مکرر هشدار می دهد که پیامدهای ناگوار اقتصادی او دود غاز جنگ در منطقه به چشم همه کشورهای جهان خواهد رفت و مسوولیت ان بر عهده اغاز کننده جنگ و کشور متجاوز یعنی امریکا و اسراییل است . این سیاست رسانه ای و تبلیغاتی نقش مهمی در خوشتنداری امریکا ایفا می کند .
-
ایران بویژه مقامات نظامی ایران بارها به وجود ۵۰ پایگاه نظامی امریکا در منطقه که در تیر رس موشکهای ایرانی هستند اشاره و تهدید کرده اند اگر امریکا به ایران حمله نظامی کند این حمله بی پاسخ نخواهد ماند و امریکا تلفات انسانی و خسارت مالی و از همه مهمتر اعتباری خواهد شود و ابهت امریکا به شدت خدشه دار شده و حتی می تواند موجب شکل گیری جنبش ضد جنگ در داخل امریکا شود . همین مواضع ایران در خویشتنداری وااشنگتن تا این لحظه اثر گذار بوده است .
-
در صورتی که جنگی به ایران تحمیل شود ایران علی رغم سیاست های جاری خود از چارچوب‌های بین‌المللی و پروتکل های محدود کننده فعالیتهای هسته ای و نظامی خارج می شود و برهمین أساس مایل است بخاطر جنگ در سیاست های کلی خود تجدید نظر کند .