منبع : روزنامه النهار چاپ بیروت
امیر دبیری مهر
پس از سقوط صدام در سال ۲۰۰۳ تا کنون ۵ انتخابات پارلمانی درعراق برگزار شده و ششمین انتخابات پارلمانی عراق حدود یک هفته دیگر در ۱۱نوامبر برگزار خواهد شد. ۲۱ میلیون نفر واجد شرایط رای در عراق ۴۶ میلیون نفری ۳۲۹ نفر را از بین بیش از هفت هزار نامزد را راهی پارلمان این کشور می کنند.
از چند ماه قبل هم ۳۷ ائتلاف و ۳۸ حزب و ۸۰ نامزد مستقل وارد عصه رقابت های انتخاباتی شدند.
کشورهایی مثل ایران، عربستان، ترکیه و آمریکا نسبت به انتخابات پارلمانی عراق بسیار حساس هستند زیرا ترکیب پارلمان عراق بر نفوذ این کشورها درعراق اثر مستقیم خواهد گذاشت . زیرا در نظام پارلمانی عراق٬ مجلس وظیفه تعیین رییس جمهور و تایید نخست وزیر را بر عهده دارد. از این رو کشورهای مذکور برای راه یابی سیاست مداران همسو با خود به پارلمان در حال رایزنی و تلاش هستند و رسانه های وابسته به انها نیز برای اثرگذاری بر افکار عمومی عراق تلاش می کنند.
ایران از سال ۲۰۰۵ میلادی ودر استانه نخستین انتخابات پارلمانی عراق تلاش کرد افراد و جریانهای همسو با خود را وارد ساختار قانون گذاری و تصمیم گیری عراق کند . درنخستین انتخابات پارلمانی که ائتلاف عراق یکپارچه به پیروزی رسید ایران با حمایت از جریان های شیعی عراق نقش مهمی در پیروزی این جریان ایفا کرد و ابراهیم جعفری عضو حزب الدعوه بهترین گزینه مطلوب جمهوری اسلامی ایران برای تصدی سمت نخست وزیری بود. از سال ۲۰۰۵ تا سال ۲۰۱۸ یعنی زمان برگزاری چهارمین انتخابات پارلمانی عراق ٬ قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران نقش اصلی را در تامین منافع ایران در انتخابات عراق ایفا می کرد . اقدامات او شامل رایزنی برای اتحاد شیعیان ٬ افزایش میزان مشارکت شیعیان جنوب عراق و همچنین اموزش احزاب شیعه برای جلب مشارکت و رای مردم در انتخابات بود.
در نتیجه این اقدامات می توان گفت از ۸ نخست وزیر عراق پس از صدام تا کنون دست کم ۵ نفر انها یعنی ابراهیم جعفری ٬ حیدر العبادی ٬ نوری المالکی ٬ عادل عبدالمهدی و محمد السودانی که عضو حزب الدعوه بودند روابط بسیار خوبی با تهران داشته اند و توانستند بین اختلاف منافع ایران با دیگر رقبای منطقه ای در عراق بویژه امریکا توانسته اند توازن برقرار کنند. اما بعد ازترور قاسم سلیمانی در سال ۲۰۱۹ تا امروز و کاهش نسبی نقش ایران در عراق که بسیار وابسته به شخصیت و نفوذ فردی سلیمانی بود نقش ایران در نتایج انتخابات عراق و بطور کلی نفوذ ایران در عراق نسبت به گذشته کاهش یافته است از همین روی انتخابات پیش رو برای احیای نقش از دست رفته ایران بسیار مهم است .
اتفاقات دو سال اخیر در منطقه و تضعیف جبهه مقاومت اسلامی با سقوط حکومت بشار اسد و کشته شدن رهبران مهم جریان مقا ومت بویژه سید حسن نصرالله در لبنان و اسماعیل هنیه و یحیی سنوار از رهبران حماس و برخی رهبران حوثی ها در یمن ٬ تنها گروه و جریان نزدیک به تهران که هنوز اسیب جدی ندیده حشد الشعبی در عراق است که امریکا می خواهد این گروه خلع سلاح و در ارتش عراق ادغام شود. این مهم از نظر امریکا می تواند توسط مجلس و دولت بعدی عراق انجام شود . مساله ای که ایران به شدت با ان مخالف است و ادامه حضور حشد الشعبی را ضروری و سپر دفاعی ایران در خاک عراق در برابر تهدیدهای احتمالی امریکا و اسراییل می داند. مساله ای که برخی مقامات عراقی هم بارها از ان انتقاد کردند
خبر منتشر شده درباره گفتگوی ۱۱ دقیقه ای وزیر دفاع امریکا با وزیر دفاع عراق مبنی بر حمله قریب الوقوع امریکا به اهدافی در منطقه واینکه نباید نیروهای شبه نظامی عراق به ان واکنش نشان دهند این گمانه زنی را تقویت کرده که اولا این حمله قبل از انتخابات عراق اانجام خواهد شد ثانیا منظور از نیروی شبه نظامی در عراق حشد الشعبی است و ثالثا احتمالا هدف حمله نیز برخی از نیروهای مسلح متحد جبهه مقاومت در عراق است
بنابراین ایران برای تقویت نفوذ خود در عراق و اثر گذاری بر نتایج انتخابات پارلمانی عراق در راستای منافع ملی از رویکردهای سختافزاری فاصله گرفته و بر رویکرد و اقدامات نرم سیاسی و تبلیغاتی و پشت پرده تمرکز کرده است . اقداماتی مانند :
یکپارچه سازی جبهه شیعی نزدیک به تهران:
جمهوری اسلامی برای برای ایجاد ائتلاف های همسو با رهبران شیعی در حال رایزنی است . به اذعان کارشناسان عراقی، الإطار التنسیقی «چارچوب هماهنگی گروههای سیاسی شیعه عراق» علی رغم نزدیکی به ایران دچار شکاف های داخلی است لذا ایران تلاش می کند نقش میانجی و هماهنگ کننده فعال را ایفا می کند تا از رقابت فرسایشی درون بیت شیعی جلوگیری شود.
تثبیت محور اقتصادی ایران و عراق:
روابط اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق در دو دهه اخیر به یکی از مهمترین محورهای تعاملات منطقهای تبدیل شده و عراق همواره از مهم ترین شرکای تجاری ایران به شمار می رود. برای مثال حجم تجارت دو کشور در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۲ میلیارد دلار برآورد شده است.تهران تلاش می کند تا این پیوند محکم اقتصادی را به عنوان ابزار نفوذ نرم تثبیت کند. در مقام مثال سرمایه گذاری در پروژه مشترک تکمیل خط ریلی بصره- شلمچه و یا حمایت از مناطق شیعی فقیر نشین جنوب عراق از طریق طرح های خدماتی از مواردی ست که جمهوری اسلامی ایران با انجام ان موجب افزایش محبوبیت نامزدهای نزدیک به خود در مناطق شیعه نشین می شود. بویژه که براوردها از کاهش انگیزه مشارکت طبقات فقیر و شیعه در انتخابات خبر می دهد و مهمترین نشانه ان عدم مشارکت مقتدی صدر در این انتخابات است.
هماهنگی امنیتی و کنترل فضای انتخاباتی:
ایران تلاش می کند از هرگونه درگیری مستقیم میان گروه های مقاومت مثل حشد الشعبی و نیروهای آمریکایی در زمان انتخابات است جلو گیری کند تا مبادا بهانه ای برای تحریم یا تأخیر در انجام انتخابات شود. در عوض تهران تلاش می کند با تقویت نقش امنیتی دولت السودانی به ثبات عراق کمک کند زیرا ان را به نفع جبهه مقاومت می داند.
استفاده از رسانه های همسو برای شکل دهی افکار عمومی:
رسانههای عربزبان وابسته به ایران مانند الکوثر، العالم و المیادین مسایل مربوط به انتخابات را با تأکید بر استقلال سیاسی عراق پوشش می دهند تا افکار عمومی عراق را به سمت جریان های همسو با تهران سوق دهند.
نتایج اقدامات ایران -اعم از موفقیت یا عدم موفقیت- بعد از اعلام نتایج انتخابات پارلمانی مشخص خواهدشد .