واکنش های متفاوت دولت و مردم ایران به پایان برجام و اغازمکانیسم ماشه
امیر دبیری مهر
منبع : روزنامه النهار چاپ بیروت
توافق نامه هسته ای بین ایران و کشورهای عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل و المان که در سال ۲۰۱۵ به امضا رسیده بود و طی ان قرار بود تحریم های اقتصادی علیه ایران در قبال نظارت اژانس بین الملی انرژی هسته ای بر فعالیتهای هسته ای رفع شود بعد از فراز ونشیب های فراوان از صبح یکشنبه ۲۸ سپتامبر عملا بعد از ۱۰ سال پایان یافت .
ایران و روسیه و چین بعنوان سه عضو این توافق می گویند تهران در این ۱۰ سال به همه مفاد برجام پایبند بوده ولی ۴ عضو دیگر یعنی امریکا و بریتانیا و فرانسه و المان می گویند ایران همکاری لازم و کافی را نداشته بنابر این ضروری است تحریم های سازمان ملل علیه ایران مجددا اجرا شود. ایران هم اعلام کرده همکاری با اژانس بین المللی انرژی اتمی را به حالت تعلیق در می اورد . بسیاری از کارشناسان معتقدند این تصمیم تهران می تواند تنش های رابطه ایران و غرب را تشدید کند و حتی به جنگ جدیدی بعد از جنگ ۱۲ روزه با اسراییل منجر شود. برخی از مقامات اسراییلی هم گفتند در صورتی که تهدیدی از ناحیه فعالیتهای جدید هسته ای ایران مشاهده کنند مجددا دست به اقدام نظامی خواهند زد. مقامات ایرانی نیز امادگی خود را برای ضربات متقابل به اسراییل اعلام کردند حتی یکی از مقامات امنیتی ایران اعلام کرده مسوولان ارشد نظامی و غیر نظامی جمهوری اسلامی موظف شده اند جانشین های خود را مشخص کنند تا در صورت کشته شدن مشکلی در مدیریت کشور ایجاد نشود.
مسعود پزشکیان هم که برای شرکت در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک رفته بود علی رغم توصیه های زیاد برای دیدار با مقامات امریکا برای کاهش تنش با امریکا و جلوگیری از بازگشت مکانیسم ماشه نتوانست از این نظر موفقیتی به دست اورد . او در انتهای سفر اعلام کرد امریکا از ایران خواسته ۴۰۰ کیلو اوانیوم غنی شده را تحویل دهد و بعد از سه ماه مذاکرات از سر گرفته شود. پزشکیان این پیشنهادرا غیر ممکن خواند.
مقامات جمهوری اسلامی می گویند اجرای مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم های سازمان ملل تاثیر زیادی بر اقتصاد ایران نخواهد گذاشت زیرا حجم این تحریم های به مراتب کمتراز تحریم های امریکا علیه ایران است . وزیر نفت ایران هم اعلام کرده فروش نفت ایران هم مانند سابق ادامه خواهد داشت و مکانیسم ماشه اثر جدی بر ان نخواهد داشت . مقامات اقتصادی ایران می گویند بین سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ نیز تحریم های شدیدی علیه ایران وجود نداشت اما نتوانست تجارت خارجی ایران را متوقف کند.
چین بعنوان بزرگترین خریدار نفت ایران جمعه ۲۵ سپتامبر به همراه روسیه خواستار تمدید ۶ ماهه برجام و تعویق اجرای مکانیسم ماشه شد که از بین کشورهای عضو شورای امنیت فقط پاکستان و الجزایر به ان رای مثب دادند و با مخالفت ۱۱ عضو دیگر رای نیاورد.
محمد باقر قالیباف رییس مجلس ایران صبح یکشنبه ۲۸ سپتامبر اجرای مکانیسم ماشه را غیر قانونی خواند و کشورهایی که بخواهند ان را اجرا کنند را تهدید کرد با اقدام متقابل ایران مواجه خواهند شد!
رادیو و تلویزیون حکومتی در ایران هم در برنامه های مختلف سعی می کند نشان دهد بازگشت مکانیسم ماشه هیچ تاثیری بر زندگی مردم ایران نخواهد گذاشت و داشتن فناوری هسته ای ارزش تحمل سختی های ناشی از افزایش احتمالی تحریم ها را دارد. بعد از سخنان اخیر ایت الله خامنه ای در باره فواید داشتن انرژی هسته ای و ضرورت حفظ ان ٬برنامه های مختلف رادیویی و تلویزیونی در روزهای اخیر مکررا به مردم درباره این موضوع توضیح می دهند که ارزش داشتن فناوری هسته ای انقدر بالاست که نباید به هیج قیمتی ان را با غرب معامله کرد.
تندروهای مخالف مذاکره با غرب هم ٬ از پایان توافق برجام ابراز خرسندی و رضایت می کنند. این گروه از ابتدا با برجام مخالف بودند و در این ۱۰ سال مکرر اعلام کردند این توافق نامه به نفع امریکا و اروپاست . اسراییل هم از ابتدا از مخالفان سرسخت برجام بود با این تفاوت که می گفت این توافق به نفع ایران است .ترامپ رییس جمهور امریکا هم در سال ۲۰۱۸ با همین استدلال از برجام خارج شد و تحریم ها علیه ایران را تشدید کرد.
اما مردم ایران نسبت به پایان برجام و اجرای مکانیسم ماشه نظرات متفاوتی دارند و دیدگاههای خود را در شبکه های اجتماعی و رسانه های بازتاب می دهند.
برخی از مردم همسو با حکومت خیلی نگران تحریم های جدید نیستند و به با استناد با واکنش مثبت بازار سهام تهران معتقدند مکانیسم ماشه ببیشتر جنبه روانی دارد تا واقعی .
بازار سهام ایران که بعد از جنگ ۵۰۰ هزار واحد سقوط کرده با مداخله دولت در ابتدای هفته نه تنها افت نداشت بلکه ۵۳ هزار واحد هم رشد داشت و این رونق در روز بعد هم تکرار شد اما بازار غیر رسمی ارز و طلا شاهد رشد هیجانی بود و برای نمونه قیمت هر دلار امریکا از ۱۱۰ هزار تومان هم گذشت .
اپوزیسیون و مخالفان جمهوری اسلامی به مساله از زاویه سیاسی نگاه می کنند و مردم را به اعتراض و انقلاب علیه نظام سیاسی دعوت می کنند که به گفته انها با حمایت اسراییل می تواند به فروپاشی در ایران منجر شود. برخی از مخالفین و منتقدین جمهوری اسلامی هم معتقدند اجرای مکانیسم ماشه مقدمه ای برای اقدامات بعدی غرب علیه ایران است و به همین خاطر امریکا برای اجرا نشدن این مکانیسم شرط های ناممکن مطرح کرده بود.
اما بسیاری از ایرانیان که وضع اقتصادی و معیشتی خوبی ندارند فقط نگران پیامدهای اقتصادی اجرای مکانیسم ماشه و تشدید گرانی ها و رشد تورم هستند. این گروه از مردم ایران از دولت امریکا بخاطر اعمال تحریم های گوناگون ناراحت و خشمگین هستند زیرا بیشترین اسیب این تحریمها متوجه زندگی مردم است نه حکومت هستند .انها از جنگ و افزایش تنش نیز ابراز انزجار می کنند و معتقدند باید با کاهش تنش در روابط خارجی زمینه یک زندگی ارام و ارتقای رفاه عمومی فراهم شود. این گروه از مردم با فشارهای غرب به ایران مخالف هستند و از بی نظمی و اشوب در داخل کشور نیز استقبال نمی کنند ضمن اینکه از جمهوری اسلامی می خواهند ضمن حفظ توان دفاعی کشور درروابط خارجی به دیپلماسی اولویت بدهد و در داخل نیز کارامدی خود را افزایش دهد و در برخی سیاست های شکست خورده خود در حوزه های مختلف تجدید نظر کند.